Alışveriş Bağımlılığı

Hem kadınlarda hem erkeklerde görülebilen alışveriş bağımlılığı “oniomani” olarak tanımlanmaktadır. Alışveriş bağımlılığı kişinin hiç ihtiyacı olmadığı halde alışverişe çıkması, maddi yetersizlik yaşadığında dahi alışveriş arzusunun önüne geçememesi olarak tanımlanabilir. Kişinin bireysel kaygılarından genellikle alışveriş yaparak rahatlaması, alışveriş sonrası kendini mutlu, sakin, huzurlu ve güçlü hissetmesi söz konusudur.

Alışveriş yapmayı seven kişi ile alışveriş bağımlısı olmak birbirinden farklıdır. Kişinin yaptığı alışveriş miktarı yaşamsal ihtiyaçları fazlasıyla aşıyorsa bu bağımlılıktır. Bağımlılık yaşayan kişiler tüm sosyal yaşamlarını durdurarak ve imkanlarını zorlayarak her an zihinlerinde alışveriş yapma fikri ile yaşamlarını sürdürmektedirler. Hiç kullanmayacakları kıyafet ve eşyaları dahi almış olmak için alırlar ve dolapları etiketleri kesilmemiş eşyalarla doludur. Çoğu zaman aldığı eşya ve kıyafetleri geri iade etmek dahi istemezler, sadece kendisine ait olması hissi kişiyi rahatlatabilir. Aldıklarını başkalarından saklarlar, çoğu zaman kimsenin bilmediği kredi kartları vardır. Borç para alarak veya büyük kredi borçları yaratarak alışverişe devam edebilirler ve kendilerine engel olamazlar.

Bedensel olarak yorulması, acıkması dahi kişiyi alışveriş yapmaktan alıkoyamaz.

Neden Alışveriş Bağımlısı Oluruz?

Alışveriş hastalığı dürtü kontrol bozukluğu ve bağımlılık sınıfındadır. Altında doyumsuzluk, mutsuzluk, ikili ve sosyal ilişkilerde problem yaşama gibi sorunlar vardır. Olduğundan üstün, bulunduğu statü ve sosyoekonomik düzeyin üzerine çıkmak arzusu taşıyan kişilerde bu bağımlılık daha sık görülmektedir.

Kişiler daha çok gergin ya da üzgünken alışveriş yaparlar. Ayrıca depresyon, kaygı bozuklukları, bastırılmış duygularda alışveriş hastalığa yol açabilmektedir. Evli bayanlar için alışveriş bazen eşlerinden intikam alabilme aracı olabilmektedir. Evliliklerinde yakalamadıkları mutluluğu alışveriş yaparak sağlamaktadırlar. Bu rahatsızlığa sahip kişiler hayatlarındaki duygusal boşlukları alışveriş yaparak doldurmaya çalışırlar. Alışverişle, yalnızlık ve mutsuzluk anlık da olsa giderilmektedir.

Duygulanım bozuklukları(depresyon,iki uçlu mizaç bozukluğu), anksiyete bozuklukları(Obsesif bozukluk, Panik bozukluk, Fobiler ), madde kötüye kullanımı, yeme bozuklukları ve diğer dürtü kontrol bozuklukları gibi ruhsal bozukluklarla birlikte görülebilir. Tedavide iç görüye yönelik terapi, destekleyici terapi, grup terapilerinin yanı sıra ilaç tedavileri ile bu durum kontrol altına alınabilir.

Alışveriş Bağımlığından Kurtulmanın Yolları Nelerdir?

Alışveriş bağımlısı olan kişi genellikle bunun farkında değildir ve durumu kabul etmekte zorlanmaktadır. Bu konuda eşi, arkadaşları veya ailesi durumun farkına vardığında bağımlı kişiye destek olmalıdır.

Alışverişe çıkarken öncesinde ihtiyaçların kişinin kendisi veya aile bireyleri yardımıyla belirlenmesi ve bu listeye sadık kalınması bağımlılığın önüne geçmede ilk adım olabilmektedir. Kredi kartlarının azaltılması veya nakit alışveriş yapmak da kontrolü sağlamada oldukça önemlidir.

Alışveriş bağımlısı olduğunu düşündüğünüz yakınınızın kredi kartlarını ve yaptığı alışverişleri kontrol etmeniz bunun bir bağımlılık olup olmadığına dair ipuçlarını takip etmeniz önemlidir. Kişi gelir düzeyinin çok üzerinde veya ihtiyacından fazla alışveriş yapıyorsa, kendisini ve çevresindekileri zor durumda bırakıyorsa ve bunu zihinsel bir açıklamaya oturtmaya çalışıyorsa durum kontrol altına alınması gereken bir bağımlılıktır. Birçok kez tekrar eden davranışlar zinciri, yapılan alışverişlerin gerçek bir ihtiyaç olup olmadığı, davranışın sıklığı ve kişiyi düşürdüğü maddi zorluk gözlemlenmeli, bağımlı olan kişi eğer tek başına veya aile yardımı ile bu konuyu aşamıyorsa, mutlaka bir uzmandan terapi desteği almalıdır.