Antisosyal Kişilik Yapısı

Antisosyal kişilik bozukluğu

Antisosyal Kişilik Bozukluğu’nun başlıca özelliği çocuklukta ya da ergenlik yıllarının ilk yıllarında başlayan ve yetişkinlik dönemine doğru süren, başkalarının haklarını saymama ve haklarına saldırma ile giden yaygın bir bozukluktur.

Bu bozukluk psikopatlık, sosyopatlık ya da dissoyal kişilik bozukluğu olarak da adlandırılır. Hilekarlık ve manipülasyon, antisosyal kişilik bozukluğunun başlıca özellikleridir.

Bu tanının konulabilmesi için kişi en az 18 yaşında olmalıdır ve 15 yaşından önce davranış bozukluğunun bazı belirtilerini göstermelidir. Davranış bozukluğu başkalarının temel haklarına saldıran ve yaşa uygun toplumsal göreneklerin ve kuralların bozulduğu, tekrarlayıcı ve sürekli bir bozukluktur.

Davranış bozukluğu:

• 1. İnsanlara ve hayvanlara saldırganlık
• 2. Mala zarar verme
• 3. Sahtekarlık, hırsızlık
• 4. Kuralları ciddi bir biçimde bozma

gibi dört sınıflama içerir.

Antisosyal Davranış Bozukluğu yetişkinliğe doğru uzanır. Bu kişiler yasalara uygun davranış biçimine ayak uyduramazlar. Bu kişiler sık sık mala zarar verme, başkalarını taciz etme, hırsızlık yapma, yasadışı işlerin peşinde koşma gibi tutuklanmalarına zemin hazırlayan (tutuklansınlar ya da tutuklanmasınlar) eylemlerde bulunurlar. Bu kişiler başkalarının isteklerini, haklarını ya da duygularını görmezlikten gelirler. Sıklıkla düzenbazlık yaparlar ve kişisel bir çıkar sağlamak ya da sırf zevk almak için (para kazanma, cinsel doyum sağlama ya da güç elde etme gibi) yönlendirici davranabilirler. Sık sık yalan söylerler, takma isim kullanırlar, başkalarını dolandırırlar ya da hasta gibi davranırlar. 

İleriye dönük tasarılar yapmayıp dürtüsel yaşarlar. Kendileri kışkırtan anlık durumlara göre mantıklı düşünmeden kendileri ve başkaları için oluşacak sonuçları düşünmeden karar verirler. Bu da işlerini, oturdukları yeri ve ilişkilerini birden değiştirmelerine yol açar. İrrite ve saldırgan eğilimli olup, sık sık kavga ederler. Fiziksel saldırılara kalkışır, eş ve çocuklarını da döverler. (Bu davranış, normal kişinin kendisini ya da bir başkasını savunmasından farklıdır). Bu kişiler kendilerinin ve başkalarının güvenliği karşısında umursamazlık gösterirler. Kişinin araba kullanması kendi ve diğer insanlar için tehlikeli olabilir.

Alkollü araba kullanma, sürat, sık sık kaza yapma görülür. Uyuşturucu madde kullanımı, zararlı sonuçlara neden olacak cinsel davranışları, ailesini ve çocuklarını ihmal eden bir tavrı vardır. Bu insanlar ileri derecede sorumsuz olma özelliği taşırlar. İşleriyle ilgili sorumluluk almadıkları için uzun süre işsiz kalabilirler. Önlem almadan işlerini bırakabilirler. Ailevi hastalıklar bahanesiyle sık sık işlerine gitmezler. Ailelerine maddi ve manevi destek vermezler, borçlarına sadık olmazlar. Sorumsuz eylemlerinin sonuçlarından vicdan azabı duymazlar. Yüzeysel bir biçimde akıla uydurarak “Adaletsiz dünya“ , “Kaybedecekler kaybeder“ , “O nasıl olsa yeniden kazanır“ gibi cümleler kurarlar. Kurbanlarını aptal, çaresiz ya da böyle bir kadere zaten kendileri razı olan insanlar olarak suçlarlar. Eylemlerinin zararlı sonuçlarını hafife alırlar. Zarar veren davranışlarını telafi etmezler ya da düzeltmezler.

Şizofreni ya da Manik Bozuklukla ortaya çıkmışsa, Antisosyal kişilik bozukluğu tanısı konulamaz.

Eşlik eden özellikler ve bozukluklar

Bu insanlar diğer insanların acılarına , duygularına, haklarına karşı hissizdirler, eşduyumdan yoksundurlar ve de bu insanlara karşı alaycı ve hakir gören bir tavır takınırlar. Kendilerine şişirilmiş gerçekçi olmayan bir değer biçerek, kibirli davranırlar. Sıradan işlerin kendileri için olmadığını savunarak, şimdiki ve gelecekteki gerçek sorunlara karşı ilgisiz kalırlar. İleri derecede “sabit fikirli“, kendine güvenen ya da kendini beğenmiş kişilerdir. Yumuşak ve rahat hareketler içinde yüzeysel bir çekicilik sergileyebilirler. Oldukça konuşkan ve sözel olarak cana yakın olabilirler. (Konuyu bilmeyen bir kişiyi etkileyebilecek teknik terimler ya da anlaşılmaz bir dil kullanırlar).

Çoğu kez tek eşli bir ilişkiyi sürdüremezler ve cinsel ilişkilerde sorumsuz ve sömürücü olurlar. Kendilerini geçindiremeyip yoksulluğa düşerler. Evsiz barksız yaşayabilirler. Yıllarını cezaevlerinde geçirebilirler. Şiddete başvurdukları için erken yaşta ölebilirler (İntihar, kaza ve başkasını öldürme).

Bu insanlar gerginlik ve can sıkıntısına katlanamama, depresif duygudurum bozukluğu, uyuşturucu madde kullanımı bozuklukları, somatizasyon bozukluğu, patalojik kumar oynama ve dürtü kontrol bozuklukları olabilir. Borderline, histerionik ve narsisistik kişilik bozuklukları ile beraber görülebilir.

Çocuklarda 10 yaşından önce davranış bozukluğu ve eşlik eden Dikkat eksikliği artı Hiperaktivite görülmüşse, erişkinlik döneminde Antisosyal Kişilik Bozukluğu geliştirme eğilimi yüksektir.

Çocuk istismarı, çocuğa yeterli bakımın verilmemesi, kararsız ya da tutarsız anne – babalık Antisosyal kişilik yapısının oluşmasına neden olur.

Gidiş

Erkeklerde % 3, kadınlarda % 1 görülür. Kronik bir gidişi vardır. Yaş ilerledikçe 40’lı yaşlarda yatışır. Aileden biri Antisosyal Kişilik Bozukluğu taşıyorsa, çocuklardan erkek olanda uyuşturucu ve Antisosyal Kişilik Bozukluğu, kadınlarda ise somatizasyon (Psikolojik bir rahatsızlığın bedende fiziksel bir belirtiye dönüşmesi. Baş, mide ağrıları v.s. gibi ) bozukluğu olmaktadır.

Antisosyal Kişilik Bozukluğu olan anne – babaların hem kendi öz biyolojik çocuklarında, hem de evlat edindikleri çocuklarda Antisosyal Kişilik Bozukluğu + Somatizasyon Bozukluğu + Uyuşturucu medde kullanımı ile ilgili bozukluklar daha çok görülmüştür.

18 yaşın altındaki kişilere bu tanı konmaz. Ayrıca 15 yaşından önce Davranış Bozukluğunun bazı semptomları olmalıdır. Antisosyal Kişilik Bozukluğu ile Narsisistik Kişilik Bozukluğu olan kişilerin katı olma, rahat hareket etme, yüzeysel olma, karşısındakini sömürme ve eşduyum, empati yapamama gibi ortak özellikleri vardır. Ama Narsisistik Kişilik Bozukluğu dürtüsellik, saldırganlık, sahtekarlık özelliklerini kapsamaz. Antisosyal Kişilik Bozukluğunda kişi başkalarının kendisine hayranlık duymasını önemsemez ve başkalarını kıskanmaz. Narsisler çocukluk dönemlerinde Davranış Bozukluğu göstermemiştir.

Antisosyal Kişilik Bozukluğu diğer Kişilik Bozukluklarından suça yönelimi ile ayırt edilmelidir. Bazen tanı tam Antisosyal Kişilik Bozukluğuna uymuyorsa Erişkin Antisosyal Davranışı terimi kullanılır.

Kaynak: Dr. Tülay Arsu (DSM IV’den yararlanılmıştır.)